خاویار

خاویار تخم ماهیان خاویاری و از گرانترین خوراکیهای جهان است. دریای خزر به عنوان بزرگترین منبع ماهیان خاویاری در جهان، بیش از ۹۰ درصد خاویار جهان را تأمین میکند. فیل ماهی، تاس ماهی روسی یا چالباش، تاس ماهی ایرانی یا قره برون، ماهی شیپ و ماهی ازون برون یا سوروگا، گونه های اصلی ماهیان خاویاری دریای خزر هستند.

ماهیان خاویاری یا استورژون، از خانواده تاس ماهیان، از جمله گونه های آبزی کم نظیری هستند که از قدمتی چند صد میلیون ساله که به راست: خاویار (تخم ماهیان خاویاری)، چپ: تخم سالمون (ماهی آزاد) گونه هاعصر ژوراسیک بازمی گردد بر خوردارند و از این رو ماهیان خاویار را فسیل های زنده جهان می نامند که همراه با تکاملی فیلوژنی تا به امروز بازمانده اند. این ماهیان به ۲۷ گونه و زیرگونه در جهان تقسیم می شوند که از این تعداد ۶ گونه در دریای خزر زندگی میکنند. ارزش ماهیان خاویاری نه به جهت استفاده از گوشت آنان که به واسطه تخم آنان است که به خاویار یا مروارید سیاه مشهور است. خاویار انواع گوناگونی دارد چون خاویار طلایی و سرخ و سیاه که البته در این میان خاویار سیاه از ارزشی قابل توجه برخوردار است. دریای خزر به تنهایی ۹۳ در صد از ذخیره خاویار و ماهیان خاویاری جهان را در خود جای داده است. همچنین ۵ گونه از ماهیان خاویاری ممتاز جهان نیز در این دریا زندگی می کنند که به ترتیب کیفیت عبارت اند از «فیل ماهی»، «قره برون یا ماهی خاویاری ایران»، «ماهی خاویاری گلد (چالباش) یا روس»، «ماهی شیپ»، «ماهی ازون برون».

تاس ماهی روس

تاس ماهی روس یا چالباش در زمره گونه هایی است که در تمام نقاط دریای خزر یافت می شود و خاویار آن را نیز به اصطلاح طلایی می نامند که از رتبه سوم ارزش بر خوردار است و در فاصله ۱۲ تا ۱۶ سالگی به سن تخم دهی می رسد و بالغ می شود. از طولی معادل ۱ تا ۲ متر بر خوردار است و وزنی معادل ۶۰ تا ۱۰۰ کیلوگرم.

ماهی خاویار شیپ

ماهی خاویار شیپ معمول ماهی مهاجری است که به واسطه تخم ریزی به سواحل ایران می آید و در رودخانه های آبریز دریای خزر تخم گذاری میکند. از عمری معادل ۳۰ سال بر خوردار است، سبک وزن است و از تعدد کمی هم بهره می برد. از دیدگاه ارزش در رتبه چهارم قرار دارد. با طولی بیش از ۱ متر و وزنی سبک، در فاصله ده سالگی تا ۱۴ سالگی بالغ می گردد و به سن تخم دهی می رسد.

ماهی اوزون برون

ماهی اوزون برون (دراکول) کوچکترین ماهی خاویار دریای خزر می باشد که در ایران به اشتباه کلیه ماهیان خاویاری را به نام وی اوزون برون می نامند. از دیدگاه کیفی در رتبه آخر قرار دارد چرا که از خاویار ریزتر و ارزان تری بهره می برد. ازنظر تکثیر مصنوعی با مشکلاتی مواجه است و تعداد آن نیز در شرایط طبیعی رو به کاهش میرود. در ترجمه نام وی بینی دراز است. در فاصله ۸ تا۱۲ سالگی بالغ می شود. قامتی معادل ۱تا 1/5 متر و در مقایسه با دیگر ماهیان این خانواده در دریای خزر وزن سبک تری دارد.